Ιστορικό γραμμής 1

Το 1869 Βρετανοί επιχειρηματίες ίδρυσαν τους Σιδηρόδρομους Αθηνών-Πειραιώς (ΣΑΠ), ένα ατμοκίνητο σιδηρόδρομο που συνέδεε το λιμάνι του Πειραιά με την Αθήνα (Θησείον). Το 1875 η Εταιρεία πέρασε σε ελληνικά συμφέροντα που έθεσαν πολύ φιλόδοξους στόχους επέκτασης, οι οποίοι, ωστόσο, δεν πραγματοποιήθηκαν πριν από το 1895, όταν επεκτάθηκε η Γραμμή από το Θησείο έως το Κέντρο της Αθήνας, στην Πλατεία Ομονοίας. Το έτος 1904 ο σιδηρόδρομος μετατράπηκε σε ηλεκτροκίνητο. Εκείνη την περίοδο οι ΣΑΠ επένδυσαν σημαντικά κεφάλαια και ανέπτυξαν την περιοχή του Φαληρικού Όρμου ως χώρο αναψυχής. Οι κάτοικοι της Αθήνας που μετέβαιναν στο Φάληρο με τρένο, είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν κάποιο θέατρο, παιδικό σταθμό, οργανωμένες εγκαταστάσεις θαλάσσιων λουτρών, πρώτης κατηγορίας εστιατόρια κλπ. Δεν υπήρχαν τότε αυτοκίνητα στην Αθήνα και ο σιδηρόδρομος αποτελούσε την μόνη εναλλακτική λύση μετάβασης από τον Πειραιά στην Αθήνα αντί της μετάβασης με τα πόδια ή με ιππήλατο αμάξι.

Το 1926 οι ΣΑΠ άλλαξαν την ονομασία τους σε Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι (ΕΗΣ). Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 η γραμμή επεκτάθηκε από την Πλατεία Ομονοίας έως την Πλατεία Αττικής. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η Γραμμή επεκτάθηκε προς το βόρειο τμήμα του λεκανοπεδίου Αττικής (Κηφισιά).

Οι ΕΗΣ συνέχισαν να λειτουργούν ως ιδιωτική εταιρεία έως το 1976, οπότε κρατικοποιήθηκαν με την ονομασία Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών Πειραιώς (ΗΣΑΠ). Λόγω πολιτικής κομίστρων, η οποία εναρμονιζόταν με το κόστος ζωής, οι ΕΗΣ υπήρξαν κερδοφόρα επιχείρηση χωρίς να καταφεύγουν στη βοήθεια του Κράτους ή σε επιχορηγήσεις και πέτυχαν τη συνεχή επέκτασή τους με επανεπένδυση των κερδών που προέκυπταν από τη λειτουργία τους.

Στα 107 έτη λειτουργίας της υπό ιδιωτικό καθεστώς, η Γραμμή 1 έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή των κατοίκων της Αθήνας και του Πειραιά και εθεωρείτο ως μία από τις πιο αποτελεσματικές και καινοτόμες εταιρείες της εποχής της. Τα βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία της εταιρείας ήταν η σωστά προσδιορισμένη κατάταξη του προσωπικού, η μισθοδοτική δομή, η διαφοροποίηση του κανονισμού των εργατών από αυτόν των “χαρτογιακάδων”, η συνεχής εκπαίδευση κλπ.

Υπό κρατικό έλεγχο από το 1976, οι ΗΣΑΠ επένδυσαν σημαντικά ποσά για τη ριζική ανανέωση τους, με απόκτηση νέου, σύγχρονου τροχαίου υλικού (175 νέα οχήματα), την εφαρμογή του δικού τους συστήματος Συνεχούς Ρεύματος, Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας, νέου συστήματος αλληλομανδάλωσης, συστήματος συλλογής κομίστρου κλπ.