Ομιλία στo Αναπτυξιακό Συνέδριο «Κεντρική Μακεδονία, Επιχειρηματική Περιφέρεια – Άμεσες Ενέργειες και Στρατηγικός Σχεδιασμός» του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας / Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας
1. Προς ένα νέο, βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια κρίσιμη καμπή της Ιστορίας. Η Ελλάδα, πληγωμένη από μια οικονομική κρίση που διέλυσε τον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της, αναζητά εναγωνίως, μέσω ενός νέου, αναπτυξιακού προτύπου, μια διέξοδο από την πολιτική της λιτότητας που της επιβλήθηκε κατά τρόπο άδικο, βίαιο και άνισο.
Αναζητείται, λοιπόν, σήμερα περισσότερο παρά ποτέ ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο για την Ελλάδα, απαλλαγμένο από τις παθογένειες του παρελθόντος, το οποίο ακολουθώντας τις αρχές της αειφορίας, θα θεμελιώσει μια νέα αυτοδύναμη παραγωγική στρατηγική, βασισμένη στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, ικανή να οδηγήσει σε μια δίκαιη ανάπτυξη, με ισόρροπη έμφαση στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
2. Τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα
Με αυτό το πνεύμα, η Κεντρική Μακεδονία, η οποία διαθέτει πλούτο συγκριτικών πλεονεκτημάτων, όπως:
- Πρωτογενή παραγωγή και δευτερογενή μεταποίηση/ επεξεργασία προϊόντων διατροφής
- Γεωστρατηγική θέση (Βαλκάνια, Αιγαίο, Δρόμοι της ενέργειας)
- Αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού – πλέγμα Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Ινστιτούτων (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, Διεθνές Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, ΕΚΕΤΑ) – Έρευνα – Καινοτομία
- Περιβάλλον (ποτάμια, λίμνες, θάλασσα, δάση, ακτές, οικοσυστήματα, φυσικός πλούτος)
- Τουρισμό (ορεινή, αστική και παράκτια ζώνη)
- Επιχειρηματική και εμπορική δραστηριότητα
αποτελεί προνομιακό πεδίο για άσκηση αειφορικής πολιτικής, με στόχο την ισόρροπη και αυτοδύναμη ανάπτυξη.
3. Τοπικές συγκρούσεις και εμφύλιοι σπαραγμοί
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα πλούσιο μωσαϊκό αναπτυξιακών και επενδυτικών δυνατοτήτων, που καλύφθηκε ωστόσο από έριδες, διχόνοιες και διχασμούς. Κι αυτό γιατί, πλέον των παθογενειών που χαρακτήριζαν την μέχρι πρότινος στρεβλή οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ειδικά η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ειδικότερα η πόλη της Θεσσαλονίκης, έχασαν πολλές αναπτυξιακές ευκαιρίες, όχι μόνο εξαιτίας του συγκεντρωτικού μοντέλου ανάπτυξης και του γιγαντισμού της πρωτεύουσας, αλλά κυρίως λόγω συγκρούσεων τοπικών συμφερόντων και εμφύλιων σπαραγμών.
4. Η ιστορία του μετρό της Θεσσαλονίκης
Η υπόθεση του μετρό Θεσσαλονίκης συνιστά αδιάσειστο μάρτυρα αυτού, αφού ενσαρκώνει μια αυτοκαταστροφική λογική που κυριάρχησε στην πόλη, αυτή του «διαίρει και βασίλευε».
Ουσιαστικά, η ιστορία του μετρό Θεσσαλονίκης απεικονίζει με τον πιο γλαφυρό τρόπο την ιστορία της ίδιας της πόλης. Αποτυπώνει, δηλαδή τον τρόπο, με τον οποίο φιλόδοξες προσπάθειες σημαδεύτηκαν από βήματα οπισθοχώρησης, άρνηση και καθυστερήσεις, αντανακλώντας μια διχαστική κοινωνία.
5. Πανστρατιά για την Κεντρική Μακεδονία
Στον αντίποδα, αυτό που χρειάζεται σήμερα μέσα στο ευρύτερο αναπτυξιακό πλαίσιο της χώρας είναι μια πανστρατιά παραγωγικών δυνάμεων και οικονομικών και κοινωνικών φορέων, που συντεταγμένα θα αξιοποιήσουν τις αναπτυξιακές ευκαιρίες και θα αντιστρέψουν τις συνθήκες ύφεσης, φτώχειας και ανεργίας, που πλήττουν την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Ήρθε η ώρα να αφήσουμε στη λήθη όλες αυτές τις παθογένειες και ενώνοντας δυνάμεις, να θέσουμε σε υγιείς και στέρεες βάσεις το μέλλον της Περιφέρειάς μας. Η ύπαρξη υποδομών αποτελεί προαπαιτούμενο για αυτό το σκοπό, καθώς αποδεδειγμένα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και τις συνθήκες για τη βελτίωση της καθημερινότητας χιλιάδων πολιτών.
6. Το μετρό ως έργο βιώσιμης ανάπτυξης
Ειδικότερα, τα έργα Μετρό είναι έργα βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς συμβάλλουν:
- στην οικονομική ανάπτυξη,
- στην προστασία του αστικού περιβάλλοντος,
- στη βελτίωση των συνθηκών και της ποιότητας της ζωής,
- Εκτός αυτών, η εμπειρία του μετρό στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη αποδεικνύει ότι το έργο συμβάλλει και στην ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού των πόλεων, όπου κατασκευάζονται και λειτουργούν.
7. Το μετρό ως έργο οικονομικής ανάπτυξης
Αποδεδειγμένα πια και στην Ελλάδα, τα έργα μετρό λειτουργούν ως εργαλεία οικονομικής ανάπτυξης, αφού κατά την κατασκευή τους δίνεται ώθηση στις τοπικές οικονομίες, με την απορρόφηση κονδυλίων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Επιπλέον, με τη λειτουργία του μετρό προσφέρονται αυτόματα νέες δυνατότητες στις μετακινήσεις εντός πόλεων, που δίνουν νέες ευκαιρίες στον τουρισμό και τονώνουν την εμπορική και επιχειρηματική δραστηριότητα.
8. Το μετρό ως έργο περιβάλλοντος
Παράλληλα, η αναπτυξιακή διάσταση των έργων μετρό συμβαδίζει και με άλλες κρίσιμες παραμέτρους της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως το περιβάλλον. Τα οφέλη από τη λειτουργία του μετρό επεκτείνονται και στον τομέα της προστασίας και βελτίωσης του περιβάλλοντος, καθώς η επίλυση του συγκοινωνιακού προβλήματος και ο δραστικός περιορισμός της κίνησης των αυτοκινήτων εντός των πόλεων, όπου λειτουργεί μετρό, προκαλούν σημαντική μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με ευεργετικές επιπτώσεις στο φαινόμενο του Θερμοκηπίου και επιφέρουν θεαματική βελτίωση στην κατάσταση του αστικού περιβάλλοντος.
9. Η κοινωνική διάσταση του έργου του μετρό
Επιπλέον, η ταχύτητα των μετακινήσεων, όσο και η αξιοπιστία των δρομολογίων αλλάζουν ριζικά τις συνθήκες και βελτιώνουν εντυπωσιακά την ποιότητα της ζωής στις πόλεις με μετρό.
Οι 1,600,000 επιβάτες, που ισοδυναμούν με περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αθήνας και του Πειραιά, που χρησιμοποιούν καθημερινά τα μέσα σταθερής τροχιάς στο λεκανοπέδιο, (μετρό, ηλεκτρικός, τραμ και προαστιακός), αποτελούν την καλύτερη μαρτυρία για την αλλαγή των συνθηκών ζωής στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αττικής, ως αποτέλεσμα της κατασκευής των συγκοινωνιακών έργων σταθερής τροχιάς.
Τα έργα μετρό, δηλαδή, έχουν έντονο κοινωνικό αποτύπωμα, καθώς στην περίπτωση της κατασκευής και λειτουργίας του μετρό, ωφελούνται όλοι, και κυρίως οι εργαζόμενοι και οι ανήκοντες στις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, καθώς μπορούν να μετακινηθούν γρήγορα και με ασφάλεια στους τόπους εργασίας τους.
10. Μετρό και πολιτισμός
Αυτό που δεν προκύπτει αυτόματα, αλλά είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον στην περίπτωση των έργων μετρό, είναι η αρμονική συνύπαρξη της κατασκευαστικής δραστηριότητας με το αρχαίο μας παρελθόν, την ιστορία και τον εθνικό μας πολιτιστικό πλούτο. Η σφραγίδα των έργων μετρό στο σύγχρονο μας πολιτισμό περνά μέσα από την ανάδειξη της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας των πόλεων, όπου τα έργα μετρό εκτελούνται.
Το παράδειγμα της Αθήνας, με την αποκάλυψη «της πόλης κάτω από την πόλη» και την έκθεση των ευρημάτων στους σταθμούς του μετρό, η ανάδειξη των ευρημάτων από την κατασκευή της επέκτασης στον Πειραιά μόλις προχθές, καθώς και οι αρχαιολογικές εργασίες στη Θεσσαλονίκη, όπου εκτελείται σήμερα το μεγαλύτερο ανασκαφικό έργο της χώρας, πιστοποιούν τον πολιτιστικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν οι εργασίες κατασκευής μετρό στις πόλεις με σημαντική ιστορική διαδρομή.
11. Μετρό και βιώσιμη ανάπτυξη
Τα έργα μετρό είναι έργα ζωντανά και αυτή η πολυδιάστατη συμβολή τους στην δραστική βελτίωση της ζωής των ανθρώπων είναι που τα καθιστά στην πραγματικότητα έργα βιώσιμης ανάπτυξης.
12. Η επανεκκίνηση του μετρό της Θεσσαλονίκης
Με αυτά τα δεδομένα, από τον Μάρτιο και μετά, από την νέα διοίκηση της Αττικό Μετρό ΑΕ έχουν επανεκκινήσει όλα τα έργα που παρέμεναν στάσιμα, όπως το σύνολο των έργων της Θεσσαλονίκης και έχει δοθεί ώθηση σε όλες τις δράσεις της εταιρείας και δίνοντας νέες προοπτικές στα ίδια τα έργα, αλλά και στο μέλλον της πόλης.
Στη Θεσσαλονίκη, τα εργοτάξια ζωντανεύουν μέρα με τη μέρα, κατασκευαστικές και αρχαιολογικές εργασίες πραγματοποιούνται σε εργοτάξια της βασικής γραμμής και κατασκευαστικές εργασίες στην επέκταση της Καλαμαριάς.
Αυτή τη στιγμή, τα έργα πολιτικού μηχανικού έχουν υλοποιηθεί κατά 60%, ενώ οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν υλοποιηθεί κατά 80%.
Ο πρώτος μετροπόντικας ξεκίνησε στις 28 Μαρτίου και ο δεύτερος στις 23 Μαΐου, ενώ οι σήραγγες ΤΜΒ έχουν διανοιχθεί κατά 80% περίπου με τα δύο μηχανήματα (μετροπόντικες), τα οποία θα έχουν ολοκληρώσει το έργο τους ως το τέλος του έτους.
Στόχος είναι να τεθούν σε πλήρη ανάπτυξη οι εργασίες σε όλα τα μέτωπα της βασικής γραμμής, ώστε να παραδοθεί στη Θεσσαλονίκη το έργο το πρώτο εξάμηνο του 2020.
13. Ολοκληρωμένη Συγκοινωνιακή Μελέτη για τη Θεσσαλονίκη
Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η Θεσσαλονίκη στερείται ολοκληρωμένου συγκοινωνιακού σχεδιασμού μιας και η τελευταία μελέτη αναφέρεται σε συνθήκες του 2000. Στην προοπτική, λοιπόν, της ένταξης του μετρό στη συγκοινωνιακή πραγματικότητα της πόλης το 2020, η Αττικό Μετρό θα εκπονήσει, σε συνεργασία με φορείς της πόλης, μελέτη ολοκληρωμένου συγκοινωνιακού σχεδιασμού, που θα λαμβάνει υπόψη τη δυναμική και το συμπληρωματικό ρόλο όλων των μέσων σταθερής τροχιάς και μη.
14. Ο σταθμός Βενιζέλου
Στο σημείο αυτό, είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι επιλύεται ένα καίριο ζήτημα για την πορεία των εργασιών του Μετρό της Θεσσαλονίκης, αυτό που αφορά στον κεντρικότερο σταθμό, τον σταθμό «Βενιζέλου».
Για πρώτη φορά – μετά την έντονη διαμάχη που ξέσπασε με αφορμή τα αρχαιολογικά ευρήματα και δίχασε την πόλη-υπάρχει συμφωνία του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Αττικό Μετρό στη βάση μιας τεχνικής λύσης που πρότεινε η εταιρεία. Η πρόταση αυτή είναι σύμφωνη με τη τελευταία απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και προβλέπει την κατασκευή του σταθμού στην ίδια θέση με τα αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά σε μεγαλύτερο βάθος, με ταυτόχρονη διατήρηση και ανάδειξη των ευρημάτων κατά χώρα.
Με αυτό το τρόπο, ξεπερνιέται ένα μεγάλο εμπόδιο και ανοίγει ο δρόμος για την ολοκλήρωση του συνόλου του έργου. Η θέση, λοιπόν, που εξ’ αρχής εκφράστηκε από το σύνολο των εκπροσώπων της πόλης της Θεσσαλονίκης, για συνύπαρξη των σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων και του σταθμού του Μετρό, γίνεται επιτέλους πράξη, την ώρα που το κόστος των καθυστερήσεων και της πολύχρονης μη εκτέλεσης των έργων δεν επιτρέπει άλλα περιθώρια απραξίας, ζητώντας άμεση λύση.
15. Εξωστρέφεια και νέες αγορές
Παρά την ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία, υπάρχουν αναπτυξιακές δυνατότητες για την Ελλάδα, όπως και για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως το Μετρό, να αποτελούν τον κορμό του νέου αναπτυξιακού προτύπου για τη χώρα.
Η Αττικό Μετρό Α.Ε. με την τεχνογνωσία, την εμπειρία και το υψηλά εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό της είναι εδώ, για να οραματιστεί και να εκτελέσει έργα βιώσιμης ανάπτυξης για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τη Θεσσαλονίκη,επενδύοντας παράλληλα στην εξωστρέφεια και διεκδικώντας μερίδιο στην παγκόσμια αγορά του κλάδου,εισδύοντας με ρόλο συμβούλου σε νέες αγορές στα Ανατολικά Βαλκάνια, στην Παρευξείνια ζώνη και στην Μέση Ανατολή.
16. Ενώνουμε δυνάμεις
Ας ξεπεράσουμε, λοιπόν, παλιές παθογένειες και τεχνητούς διχασμούς, ας ενώσουμε όλοι μαζί τις δυνάμεις μας οικονομικοί, κοινωνικοί και τεχνικοί φορείς της πόλης και της Περιφέρειας και ας σχεδιάσουμε μια αναπτυξιακή στρατηγική αυτοδύναμη, ισόρροπη και δίκαιη, ικανή να λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας για την έξοδο από τη σημερινή κρίση, αλλά και ως ασπίδα στις κρίσεις και τις προκλήσεις τα επόμενα χρόνια.
