Μετρό Θεσσαλονίκης, Βασική Γραμμή
Το έργο της Βασικής Γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης διαχωρίζεται χρηματοδοτικά σε δύο επιμέρους έργα:
Έργο 1: «Μετρό Θεσσαλονίκης Βασική Γραμμή – Προπαρασκευαστικές εργασίες και Αρχικό Τμήμα κατασκευής σηράγγων». Το Έργο 1 αποτέλεσε «έργο – γέφυρα» μεταξύ του Γ΄ ΚΠΣ 2000-2006 και του ΕΣΠΑ 2007-2013.
Έργο 2: «Μετρό Θεσσαλονίκης Βασική Γραμμή – Εργασίες κατασκευής», Φάση Α΄ (ΕΣΠΑ 2007-2013, Π.Ε.Π. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ») και Φάση Β΄ (ΕΣΠΑ 2014-2020, Ε.Π. «ΥΠΟΔΟΜΕΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»). Για το Έργο 2 έγινε τμηματοποίηση (εργο phasing) του οικονομικού και φυσικού αντικειμένου μεταξύ των δύο Προγραμματικών Περιόδων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε.
Το συνολικό φυσικό αντικείμενο του βασικού έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης (Έργο 1 και 2), όπως έχει ενταχθεί στις Πράξεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μέσω των οποίων το έργο συγχρηματοδοτείται, περιλαμβάνει την κατασκευή γραμμής μετρό μήκους 9,6 χλμ (από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό έως τη Νέα Ελβετία και το Αμαξοστάσιο), με 13 σταθμούς μετρό (Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός, Δημοκρατίας, Βενιζέλου, Αγία Σοφία, Συντριβάνι / Έκθεση, Πανεπιστήμιο, Παπάφη, Ευκλείδη, Φλέμιγκ, Αναλήψεως, 25ης Μαρτίου, Βούλγαρη, Νέα Ελβετία), 1 αμαξοστάσιο 50.000 τ.μ. στην Πυλαία, καθώς και την προμήθεια 24 συρμών.
Προϋπολογισμός: Ο συνολικός εγκεκριμένος προϋπολογισμός του ενταγμένου έργου είναι € 1,534 δις (χωρίς ΦΠΑ) (719 εκατ. του Έργου 1 και 815 εκατ. του Έργου 2).
Σκοπιμότητα (αναγκαιότητα / αναμενόμενα ωφέλη):
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με έντονα προβλήματα (συγκοινωνιακά, κυκλοφοριακά και στάθμευσης, περιβαλλοντικά). Μόνο το 30% των συνολικών μετακινήσεων της πόλης γίνονται με αστικό λεωφορείο, το οποίο είναι και το μόνο διαθέσιμο Μέσο Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), καθώς η Θεσσαλονίκη είναι η μοναδική πόλη στην Ε.Ε. με πληθυσμό μεγαλύτερο από 1 εκατομμύριο κατοίκους που δεν διαθέτει ΜΜΜ Σταθερής Τροχιάς. Ως αποτέλεσμα, αντιμετωπίζει έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα με τη μέση ταχύτητα στο οδικό δίκτυο στις ώρες αιχμής να είναι σχεδόν ίση με την ταχύτητα βαδίσματος (6 χλμ./ώρα), ενώ στις κεντρικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, το 50% των οχημάτων παρκάρουν παράνομα.
Ταυτόχρονα, έχει την μεγαλύτερη ατμοσφαιρική ρύπανση συγκριτικά με όλες τις μεγάλου και μεσαίου μεγέθους πόλεις της Ε.Ε., αφού η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε αιωρούμενα μικροσωματίδια ξεπερνά το μέγιστο επιτρεπτό όριο (50 μg/m3), για 205 ημέρες το χρόνο. Με την υλοποίηση του έργου, θα αντιμετωπιστούν τα ανωτέρω περιγραφόμενα προβλήματα, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθεί ένα σύστημα αστικών συγκοινωνιών υψηλής ποιότητας και ασφάλειας στην πόλη. Παράλληλα, το μεγάλο αυτό έργο θα συμβάλει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της ζώνης διέλευσης, μέσω μείωσης των περιβαλλοντικών δεικτών θορύβου και εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα από την αποφυγή συμφόρησης των κορεσμένων αστικών οδικών τμημάτων της κεντρικής περιοχής της πόλης, με αποτέλεσμα τη σημαντική ενίσχυση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας του μητροπολιτικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης.
Στα αναμενόμενα ωφέλη του έργου συγκαταλέγονται: Η μείωση των οδικών τροχαίων ατυχημάτων και των επιπτώσεων τους σαν αποτέλεσμα της λειτουργίας του συστήματος Μετρό. Η μείωση του κόστους μετακίνησης των κινούμενων σήμερα με ΙΧ αυτοκίνητα ή ταξί. Η μείωση του λειτουργικού κόστους των λεωφορείων του ΟΑΣΘ λόγω αποσυμφόρησης της πόλης σαν αποτέλεσμα της λειτουργίας του συστήματος του Μετρό. Η εξοικονόμηση χρόνου μετακίνησης των κινούμενων σήμερα με ΙΧ αυτοκίνητα, ταξί και λεωφορεία του ΟΑΣΘ λόγω αποσυμφόρησης της πόλης.
Επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης προς Καλαμαριά
Το έργο της Επέκτασης του Μετρό Θεσσαλονίκης προς Καλαμαριά συγχρηματοδοτείται από πόρους της Ε.Ε. ως τμηματοποιημένο έργο (phasing) μεταξύ των δύο Προγραμματικών Περιόδων ΕΣΠΑ 2007-2013, Π.Ε.Π. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ» (Φάση Α’) και ΕΣΠΑ 2014-2020, Ε.Π. «ΥΠΟΔΟΜΕΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» (Φάση Β΄).
Το συνολικό φυσικό αντικείμενο του έργου, όπως έχει ενταχθεί στις Πράξεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μέσω των οποίων το έργο συγχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, περιλαμβάνει την κατασκευή 4,8 χλμ. γραμμής μετρό ως επέκταση της Βασικής Γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης από τον Σταθμό Πατρικίου μέχρι το νοτιιοανατολικό άκρο του Δήμου Καλαμαριάς, με 5 νέους σταθμούς μετρό: Νομαρχία, Καλαμαριά, Αρετσού, Νέα Κρήνη, Μίκρα. Επίσης, το έργο περιλαμβάνει και την προμήθεια 9 συρμών.
Προϋπολογισμός: Ο συνολικός εγκεκριμένος προϋπολογισμός του ενταγμένου έργου είναι € 570 εκατ. (χωρίς ΦΠΑ)
Σκοπιμότητα (αναγκαιότητα / αναμενόμενα ωφέλη):
Η Θεσσαλονίκη σήμερα είναι μια πόλη με έντονα προβλήματα (συγκοινωνιακά, κυκλοφοριακά και στάθμευσης, περιβαλλοντικά). Μόνο το 30% των συνολικών μετακινήσεων της πόλης γίνονται με αστικό λεωφορείο, το οποίο είναι και το μόνο διαθέσιμο Μέσο Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), καθώς η Θεσσαλονίκη είναι η μοναδική πόλη στην Ε.Ε. με πληθυσμό μεγαλύτερο από 1 εκατομμύριο κατοίκους, που δεν διαθέτει ΜΜΜ Σταθερής Τροχιάς.
Ως αποτέλεσμα αντιμετωπίζει έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα με τη μέση ταχύτητα στο οδικό δίκτυο στις ώρες αιχμής να είναι σχεδόν ίση με την ταχύτητα βαδίσματος (6 χλμ./ώρα), ενώ στις κεντρικές περιοχές της πόλης, το 50% των οχημάτων παρκάρουν παράνομα. Ταυτόχρονα, έχει τη μεγαλύτερη ατμοσφαιρική ρύπανση συγκριτικά με όλες τις μεγάλου και μεσαίου μεγέθους πόλεις της Ε.Ε., αφού η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε αιωρούμενα μικροσωματίδια ξεπερνά το μέγιστο επιτρεπτό όριο (50 μg/m3), για 205 ημέρες το χρόνο.
Η υλοποίηση του έργου θα έχει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην κοινωνική και οικονομική αναβάθμιση του γεωγραφικού χώρου, τον οποίο υπηρετεί. Ενδεικτικά θα συμβάλει στην αναβάθμιση της συγκοινωνιακής υποδομής του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Καλαμαριάς, στην αποσυμφόρηση του πολεοδομικού συγκροτήματος της Καλαμαριάς που αντιμετωπίζει έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα, στη μείωση του λειτουργικού κόστους των λεωφορειων του ΟΑΣΘ λόγω της αναμενόμενης αποσυμφόρησης, στην εξυπηρέτηση νέων επιβατών και στην παρεπόμενη μείωση οχηματοχιλιομέτρων ιδιωτικών αυτοκινήτων με αύξηση της χρήσης δημοσίων συγκοινωνιών, στη μείωση πρωτογενών και δευτερογενών ρύπων στην ατμόσφαιρα, στη μείωση των οδικών ατυχημάτων και, γενικότερα, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Καλαμαριά και στην αύξηση της απασχόλησης.
