ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΟΥ – ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
1) ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στη παρούσα έκθεση παρουσιάζεται η κάλυψη των Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων, όπου περιγράφονται τα απαιτούμενα μέτρα και διαδικασίες που εφαρμόζονται συνολικά την περίοδο κατασκευής του Έργου, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος, όπως αυτή απαιτείται από τα τεύχη δημοπράτησης και ειδικότερα το κεφάλαιο GS0180 του τεύχους των Γενικών Προδιαγραφών, τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του Έργου και την ισχύουσα εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
2) ΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ
Για την αντιμετώπιση των ευρύτερων περιβαλλοντικών θεμάτων, από την έναρξη του Έργου εφαρμόστηκε μια γενικότερη φιλοπεριβαλλοντική θεώρηση έναντι του συνόλου του Έργου, ώστε να περιοριστεί η πίεση στο περιβάλλον.
Από την φάση χωροθέτησης των εργοταξίων, των δρόμων γενικότερης εξυπηρέτησης του Έργου, των χώρων απόθεσης υλικών, των προσωρινών μονάδων παραγωγής σκυροδέματος κλπ, ελήφθησαν υπ’ όψη οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις και συνθήκες που ισχύουν, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις.
Αναλυτικότερα και σχετικά με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις ισχύουν τα κάτωθι:
2.1 Εργοταξιακοί χώροι – επιμέρους έργα και δραστηριότητες
Για την υλοποίηση του Έργου, οργανώθηκαν ειδικοί εργοταξιακοί χώροι, οι οποίοι αδειοδοτήθηκαν περιβαλλοντικά σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 6 και την παράγραφο 6 του άρθρου 11 του N. 4014/11 (ΦΕΚ 209 Α/21-9-2011) ¨Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος¨.
Οι θέσεις, οι δραστηριότητες, ο εξοπλισμός των εργοταξιακών χώρων κλπ προέκυψαν από τις υποβολές και αξιολογήσεις μελετών με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
Τα περιβαλλοντικά μέτρα εφαρμόζονται βάσει του εγκεκριμένου προγραμματισμού και τις εργασίες αυτού.
2.2 Αέριοι ρύποι και αιωρούμενα σωματίδια
Κατά την κατασκευαστική φάση του Έργου προκύπτουν επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα οι οποίες αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένα μέτρα προστασίας.
Οι επιπτώσεις είναι κυρίως σκονισμοί, αιωρούμενα σωματίδια από τις διάφορες κατασκευαστικές εργασίες των τμημάτων του Έργου, τις περιοχές προσωρινών αποθηκεύσεων υλικών, προϊόντων εκσκαφών, δρόμων πρόσβασης του Έργου κλπ.
Τα μέτρα προστασίας στοχεύουν στην αντιμετώπιση των ρύπων στην πηγή, ώστε να είναι εφικτή η ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης, αιωρούμενων σωματιδίων κλπ.
Οι σκονισμοί αντιμετωπίζονται με συνεχείς διαβροχές των επιφανειών που ενδέχεται να απελευθερώσουν σκόνες, των δρόμων διακίνησης οχημάτων κλπ, τα οχήματα μεταφοράς υλικών μεταφέρουν τα υλικά καλυμμένα με αδιαπέραστο κάλυμμα. Για την παραγωγή ετοίμου σκυροδέματος χρησιμοποιούνται κλειστά συστήματα υγρού τύπου, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στην μελέτη αδειοδότησης των εργοταξίων και δραστηριοτήτων.
Επίσης, για την αποφυγή σκονισμών, γίνεται χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού που παρακρατά την σκόνη, όπου αυτό ενδείκνυται και είναι εφικτό.
Για την αέρια ρύπανση και τα αιωρούμενα σωματίδια και την αντιμετώπισή τους υπάρχει ειδική περιβαλλοντική Διεργασία του Αναδόχου η οποία έχει υποβληθεί και εγκριθεί από την Ελληνικό Μετρό Τα αποτελέσματα από τον έλεγχο, την παρακολούθηση αιωρούμενων σωματιδίων, καθώς και η αξιολόγηση αυτών, υποβάλλονται με τις μηνιαίες εκθέσεις Περιβαλλοντικής Παρακο-λούθησης.
2.3 Μέτρα ελέγχου θορύβου και δονήσεων
Κατά την κατασκευαστική φάση του Έργου προκύπτουν επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον οι οποίες αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένα μέτρα προστασίας.
Οι επιπτώσεις αυτές είναι ο θόρυβος και οι δονήσεις οι οποίες προκαλούνται από τις εργασίες υλοποίησης του Έργου, από την λειτουργία των εργοταξίων, την διακίνηση προϊόντων εκσκαφών, πρώτων υλών κλπ.
Οι δυσμενείς επιπτώσεις από τον θόρυβο και τις δονήσεις που τυχόν προκύψουν στις αστικές περιοχές που γειτνιάζουν με το Έργο (ανθρωπογενές περιβάλλον), ή σε αρχαιολογικούς χώρους κλπ, αντιμετωπίζονται με την λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας, όπως πχ αντιθορυβικά πετάσματα, ηχοθωρακίσεις, χρήση αντιθορυβικής τεχνολογίας, με πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΚ, τήρηση κανόνων ησυχίας για την χρήση θορυβωδών μηχανημάτων, καλή συντήρηση εξοπλισμού, ενημέρωση του κοινού σε περιπτώσεις θορυβωδών εργασιών.
Τα παραπάνω μέτρα παρουσιάζονται αναλυτικώς στην Ειδική Μελέτη Ελέγχου Θορύβου κατά την Κατασκευή καθώς και στην Ειδική Μελέτη Ελέγχου Δονήσεων κατά την Κατασκευή, όπως αυτές υποβλήθηκαν στην υπηρεσία.
Κατά την φάση κατασκευής γίνεται συστηματική παρακολούθηση με ηχόμετρα και δονησιογράφο για την καταγραφή των επιπέδων θορύβου – δονήσεων του Έργου. Τα αποτελέσματα ελέγχου και παρακολούθησης Θορύβου και Δονήσεων, καθώς και η αξιολόγηση αυτών υποβάλλονται από τον Ανάδοχο με τις μηνιαίες εκθέσεις Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης.
2.4 Μέτρα ελέγχου ρυπαντών σε επιφανειακά ή υπόγεια νερά και έδαφος
Κατά την κατασκευαστική φάση του Έργου ενδέχεται να υπάρξουν επιπτώσεις στο υδάτινο ή εδαφικό περιβάλλον, οι οποίες αντιμετωπίζονται με την λήψη μέτρων προστασίας.
Υδάτινοι αποδέκτες
Οι πηγές από τις οποίες μπορεί να προέλθει ρύπανση κατά την φάση κατασκευής του Έργου είναι από την άντληση υπογείων υδάτων, από την χρήση του νερού στις διάφορες κατασκευαστικές εργασίες, από όπου θα προκύπτουν απόβλητα, από τα υγρά απόβλητα των μονάδων παραγωγής εργοταξιακών σκυροδεμάτων κλπ, από την διαφυγή αποβλήτων (όπως πχ ορυκτέλαια) στο περιβάλλον, από τις χωματουργικές εργασίες (όπως πχ σκόνες και σωματίδια στα νερά), από τα υγρά απόβλητα των εργοταξιακών εγκαταστάσεων, κλπ.
Το νερό που αντλείται ή χρησιμοποιείται στις υπόγειες εργασίες συλλέγεται σε δεξαμενές καθίζησης αιωρούμενων σωματιδίων, γίνονται μηνιαίες δειγματοληψίες ελέγχου και διοχετεύεται διαυγές στο δίκτυο ομβρίων της πόλης. Γενικότερα για την αποφυγή οποιωνδήποτε δυσμενών επιπτώσεων κατά την εκτέλεση χωματουργικών εργασιών σε υδάτινους αποδέκτες, λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα, πχ προσωρινές κατασκευές παρακράτησης στερεών, ώστε να μην ρυπαίνονται οι υδάτινοι αποδέκτες και έχουν τοποθετηθεί αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου της ποιότητας των υδάτων πριν την εκροή αυτών στο δίκτυο της ΕΥΑΘ.
Οι πηγές από τις οποίες μπορεί να προέλθει εδαφική ρύπανση, κατά την φάση κατασκευής του Έργου, είναι κυρίως από την υλοποίηση των επιφανειακών έργων και των σηράγγων του Έργου.
Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να προκύψουν πχ από διαρροές υγρών αποβλήτων, επικίνδυνων ουσιών, διασπορά στερεών αποβλήτων κλπ.
Τα επικίνδυνα στερεά ή υγρά απόβλητα αποθηκεύονται σε ειδικούς χώρους και αποστέλλονται για διαχείριση, μέσω επίσημα αδειοδοτημένων φορέων παραλαβής και διαχείρισης.
2.5 Μέτρα διαχείρισης επικίνδυνων στερεών, υγρών ή και τοξικών αποβλήτων
Κατά την κατασκευαστική φάση του Έργου πιθανώς να προκύψουν επιπτώσεις από επικίνδυνα απόβλητα. Η τήρηση των κανόνων και των απαιτήσεων της κείμενης νομοθεσίας, κατά την διαχείριση των ειδικών και επικινδύνων αποβλήτων, συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος από τα απόβλητα αυτά.
Τα απόβλητα προκύπτουν από χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, χημικές ουσίες, άλλα προϊόντα επεξεργασίας κατασκευαστικών υλικών, κλπ. Τα επικίνδυνα απόβλητα, λόγω της επικινδυνότητάς τους, συλλέγονται σε ειδικούς χώρους από όπου και απομακρύνονται από φορείς επίσημα αδειοδοτημένους για την παραλαβή και διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων.
2.6 Μέτρα διαχείρισης προϊόντων εκσκαφής, μεταφορά και διάθεση
Το Έργο είναι κατ’ εξοχήν υπόγειο και κατά την περίοδο κατασκευής του θα προκύψουν προϊόντα εκσκαφής από τις εκσκαφές των σταθμών και από την διάνοιξη των σηράγγων.
Για τα προϊόντα εκσκαφής του Έργου επιδιώκεται η ορθολογικότερη διαχείρισή τους, πχ μέσω πιθανής ενσωμάτωσής τους στο Έργο με την παραγωγή προϊόντων ή παραπροϊόντων για την κατασκευή του, στο βαθμό βεβαίως που αυτό το επιτρέπουν οι τεχνικές και ποιοτικές απαιτήσεις του Έργου.
Για τα πλεονάζοντα προϊόντα του Έργου αρχικώς προβλεπόταν να μεταφερθούν στην περιοχή κατασκευής του 6ου προβλήτα του λιμανιού Θεσσαλονίκης ή σε περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατό σε περιβαλλοντικά αδειοδοτημένους χώρους διάθεσης των προϊόντων, οι οποίοι θα προκύψουν με βάση την «Ειδική Μελέτη Διαχείρισης Προϊόντων Εκσκαφής και Υλικών Κατασκευής». Πρόκειται για τους ακόλουθους χώρους:
- Χώρος Ταφής Απορριμμάτων (ΧΤΑ) Ταγαράδων
- Ανενεργό λατομείο ιδιοκτησίας ΑΕ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ TITAN, σε εκτός σχεδίου περιοχή της Ν. Ευκαρπίας
- Ανενεργό λατομείο Νεοχωρούδας ιδιοκτησίας Δήμου Ωραιοκάστρου
- Ανενεργό παλαιό λατομείο αδρανών Παλαιοκάστρου ιδιοκτησίας Δήμου Ωραιοκάστρου
- Ανενεργό λατομείο αδρανών υλικών της εταιρείας «Μιχαήλ Β. Καλογιάννης & Σια Ο.Ε.»
- Εγκαταλελειμμένος δανειοθάλαμος/αμμοχαλικορυχείο της εταιρείας «Λ. Κεντεποζίδης & Σια Ο.Ε.»
- Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Μαυροράχης
2.7 Μέτρα διαχείρισης εργοταξιακών χώρων και πρασίνου, αποκατάσταση
Κατά την διάρκεια κατασκευής του Έργου δίνεται έμφαση στην προστασία του υφιστάμενου πρασίνου.
Στις περιοχές των εργοταξιακών χώρων, τηρούνται οι περιβαλλοντικοί όροι αδειοδότησης των χώρων αυτών και η αποκατάσταση τους θα πραγματοποιηθεί με την αποπεράτωση των εργασιών κατασκευής του ΜΕΤΡΟ.
2.8 Μέτρα αντιμετώπισης περιβαλλοντικής υποβάθμισης
Η αντιμετώπιση των προϋπαρχόντων περιβαλλοντικών θεμάτων στην περιοχή του Έργου θα γίνει με βάση την κατάσταση και την ρύπανση που θα εντοπιστεί.
2.9 Εκθέσεις προόδου του Έργου
Κατά την διάρκεια κατασκευής του Έργου συντάσσονται από τον Ανάδοχο εξαμηνιαίες εκθέσεις περιβαλλοντικής παρακολούθησης και προόδου του Έργου, οι οποίες υποβάλλονται στην Ελληνικό Μετρό .
2.10 Απαιτούμενες Μελέτες και περιβαλλοντικές υποχρεώσεις
Κατά την κατασκευή του Έργου η ανάδοχος εταιρεία, εκτός της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, λαμβάνει υπ’ όψη και τις απαιτήσεις της προδιαγραφής GS1100 ¨Αρχαιολογικές εργασίες¨ του τεύχους δημοπράτησης ¨Γενικές Προδιαγραφές¨, σε συνδυασμό με το χρονοδιάγραμμα και τον προγραμματισμό των εργασιών του Έργου, με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του Έργου. Στόχος είναι η έγκαιρη περιβαλλοντική αδειοδότηση των δραστηριοτήτων και των συνοδών εγκαταστάσεων, για την προστασία του περιβάλλοντος
Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις παρακολουθήσεις και ελέγχους υποβάλλονται μηνιαίως στην Ελληνικό Μετρό.
Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα επικαιροποιείται κάθε χρόνο, καλύπτοντας κατά τον τρόπο αυτόν τις όποιες νέες απαιτήσεις προκύπτουν.
2.11 Εργοταξιακοί χώροι – περιγραφή
Οι εργοταξιακοί χώροι είναι συνολικά 8, ήτοι Σταθμός Νομαρχία, Σταθμός Καλαμαριά, Σταθμός Αρετσού, Σταθμός Νέα Κρήνη, Σταθμός Μίκρα και διασταυρώσεις, Φρέαρ Κρήτης, Φρέαρ Πόντου και Διασταύρωση Νομαρχίας.
3) ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Κατά την διάρκεια της κατασκευής του Έργου η Ελληνικό Μετρό Α.Ε. εφαρμόζει το πιστοποιημένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) κατά ISO 14001:2015, με στόχο την τήρηση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων, αλλά και την περιβαλλοντική διαχείριση του συνόλου των περιβαλλοντικών θεμάτων και αποβλήτων του Έργου.
Επιδιώκεται η ορθολογική προσέγγιση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε καθημερινή βάση και η λήψη μέτρων, τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της ρύπανσης.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της ΑΜ, διεξάγονται περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις για κάθε εργοταξιακό χώρο, τακτικές και έκτακτες, καλύπτοντας το σύνολο των συμβατικών περιβαλλοντικών προδιαγραφών καθώς και την ικανοποίηση των περιβαλλοντικών όρων του έργου μέσα από ένα πλάνο επιθεώρησης (audit plan) που καλύπτει το σύνολο των παραπάνω απαιτήσεων.
